در ابتدا ذکر این نکته ضروریست که “تمامی اشخاصی که به عنوان کارگر یا کارمند، در ازای دریافت مبلغی مشخص ذیل یک قرارداد کتبی یا شفاهی برای کارفرمایی کار می‌کنند، تحت حمایت قانون کار قرار می‌گیرند”. در ادامه به متن صریح این قانون اشاره می‌کنیم. به موجب ماده 7 قانون کار :
قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی، کاری را برای مدت موقت یا مدت غیرموقت برای کارفرما انجام می‌دهد.
نکته حائز اهمیت این است که قانون کار یک قانون آمره است به این معنی که امکان توافق برخلاف آن وجود ندارد مگر در مواردی که خود قانون استثنا کرده باشد. بنابراین کارفرما به هیچ عنوان نمی‌تواند برای کارگر حقوق و مزایایی کمتر از آنچه که در قانون کار آمده است تعیین کند. بنابراین پس از امضای توافق نامه محرمانگی حتما برای تنظیم قراردادها به این موارد توجه کنید.
نکات مهم در قوانین وزارت کار
- ساعات کار نباید از ۸ ساعت بیشتر باشد.
- در طول هفته باید ۴۴ ساعت کار انجام شود.
- کارهای سخت و زیرزمینی نباید بیشتر از ۶ ساعت در روز و ۳۶ ساعت در هفته باشد.
- کار متناوب بیشتر از ۱۵ ساعت در شبانه روز نباشد.
- یک روز تعطیل در هفته اجباری است و در صورت کار کردن در روز تعطیل باید ۴۰ درصد اضافه حقوق در نظر گرفته شود.
- کارگران شب کار باید ۳۵ درصد اضافه مزد دریافت کنند.
- روز ۱۱ اردیبهشت برای کارگران تعطیل است.
- مرخصی استحقاقی برای یک سال کارکرد، ۱ ماه است که ۴ روز جمعه از آن کم می‌شود و به طور کلی ۲۶ یا ۲۷ روز مرخصی استحقاقی وجود دارد.
- کارگرهای بیشتر از ۹ روز از مرخصی خود را نمی‌توانند ذخیره کنند و به سال دیگر انتقال دهند.
- در صورت پایان قرارداد، فسخ یا فوت، تمام مطالبات مربوط به مرخصی استحقاقی باید به کارگر پرداخت شود.
- قانون کار یکی از قوانین مهم کشور است و برای هر فردی که می‌خواهد کسب‌و‌کار راه اندازی کند، قانون، تبصره‌هایی دارد. هر فرد با توجه به نوع فعالیت خود و عملکردی که دارد باید قوانین کار را در نظر داشته‌باشد تا تخلفی صورت نگیرد.
حقوق قانون کار در انواع قراردادهای کاری چگونه است؟
قراردادهای کاری معمولا براساس چگونگی ساعات کاری و محاسبه حقوق آن ساعات تعریف می‌شوند که در ادامه به توضیح هریک می‌پردازیم:
کار تمام وقت
اگر کارفرما حتی قرارداد کتبی با کارگر داشته باشد که از میزان حقوق کمتر از مصوب پرداخت خواهد کرد، باز هم این قرارداد قابل استناد نیست. مدت زمان کار تمام وقت ۴۴ ساعت در هفته و به جز ایام تعطیل و جمعه‌ها است که باید مطابق این مدت زمان، دستمزد کامل و تعیین شده از سوی وزارت کار و رفاه امور اجتماعی پرداخت شود.
کار کارمزدی
اگر کارگر با کارفرما توافق کند که حقوق به صورت کارمزدی دریافت خواهد کرد، مبلغ پرداختی نباید از حداقل مزد قانونی به نسبت ساعات عادی کار کمتر باشد. همچنین انجام کار اضافی به کارگرهای کارمزدی علاوه بر ساعت‌های عادی کار و کار در شب مطابق با قوانین کار است. دقت کنید که ملاک محاسبه فوق العاده نوبت کار یا شب کاری، نرخ کارمزد آن‌ها است و با میزان حداقل مصوبه شورای عالی کار متفاوت است.
کار ساعتی
اگر کارگر و کارفرما با مزد ساعتی توافق به همکاری کنند، در قرارداد آن‌ها باید ساعت‌های کار به صورت، روزانه، هفتگی و ماهانه مشخص شود. توجه کنید که اگر ساعت کار بیشتر از روزی ۸ ساعت و ۴۴ ساعت در هفته باشد، باید مابقی آن ساعت‌ها به صورت اضافه کاری با کارگر محاسبه شود. در این نوع از قرارداد و طبق قوانین کار، علاوه بر مزد ثابت باید تمام مزایای مصوبه در شورای عالی به کارگر تعلق گیرد. این مزایا عبارتند از: حق مسکن، حق اولاد، بن کارگری یا حق خواربار.
همچنین طبق قوانین کار در این نوع قرارداد، کارگر صرف نظر از مدل شیفت کاری، مشمول پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی قرار می‌گیرد. بنابراین به ازای هر ۸ ساعت کاری، یک روز سابقه بیمه برای وی در نظر گرفته می‌شود.
کار پاره وقت
در قرارداد دستمزد کار پاره وقت، میزان حقوق، مزایا و پرداخت حق بیمه تامین اجتماعی با توجه به ساعت کار کارگر محاسبه و پرداخت می‌شود. به طور مثال:
- کارگر به طور ثابت ۳۰ ساعت در هفته کار کرده که حقوق پایه و مزایا باید معادل ۲/۳ حقوق و مزایای کارگرهای تمام وقت محاسبه شود.
- در مورد پرداخت حق بیمه و سابقه هم به همین ترتیب عمل خواهد شد که ۲/۳ ماه یعنی ۲۰ روز برای او حق بیمه در ماه پرداخت می‌شود.
دوره آموزشی برای استخدام
با توجه به قانون کار و طبق ماده ۱۱، دو طرف قرارداد با توافق یکدیگر دوره‌ای را با نام آموزشی برای کار تعیین می‌کنند. در این دوره مشخص شده، هر دو طرف قرارداد می‌توانند هر زمان و بدون اطلاع قبلی و همچنین بدون پرداخت خسارت، قطع همکاری خود را اعلام کنند. البته که اگر این پایان همکاری از سوی کارفرما باشد، وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره بوده و اگر کارگر اتمام کار را اعلام کند، فقط می‌تواند میزان روزهای کارکرد خود را به عنوان دستمزد دریافت کند. مدت دوره آموزشی باید در قرارداد قید شود که برای کارگرهای ساده و نیمه ماهر ۱ ماه و کارگرهای ماهر و متخصص، ۳ ماه است.
آیا حقوق قانون کار جدید برای زنان و مردان یکسان است؟
ماده 38 قانون کار می‌گوید: «برای انجام کار مساوی و در شرایط مساوی در یک کارگاه باید مزد زن و مرد به طور مساوی پرداخت شود و تبعیض در تعیین میزان مزد بر اساس سن، جنس، نژاد و قومیت و اعتقادات سیاسی و مذهبی ممنوع است.» بنابراین در قوانین ایران نه تنها مزایای کمتر از مردان برای زنان قائل شدن در ازای کار مساوی ممنوع است؛ بلکه برای خانم ها مزایای خاصی از نظر کاری و تامین اجتماعی در نظر گرفته شده است. چرا که زنان به طور معمول قدرت جسمانی کمتری نسبت به مردان دارند و همچنین اغلب روزهایی مانند بارداری، وضع حمل و شیر دهی را پشت سر خواهند گذاشت.
جدول حقوق کارگران در سال ۱۴۰۰ و سال ۹۹ در قانون اداره کار چگونه محاسبه شده است؟
از موضوعاتی که همیشه با نزدیک شدن به ماه‌های آخر سال نقل محافل می‌شود بحث درصد افزایش حقوق و دستمزد در سال آتی است. شورای عالی کار و وزارت کار در ماه آخر سال در مورد میزان دریافتی کارمندان و کارگران در سال بعد تصمیم‌گیری می‌کنند. میزان افزایش حداقل دستمزد به طور معمول با توجه به درصد تورم و اوضاع معیشیتی مردم مشخص می‌شود. تورم به صورت سالانه از سوی بانک مرکزی به مراکز آمار کشور اعلام می‌شود. به عنوان کارگر و کارفرما باید به این نکته توجه کنید که در قوانین کار دستمزدهای کمتر از حداقل تعیین شده شورای عالی، غیر قانونی بوده و قابل پیگیری است.
برای مثال شورای عالی کار با حضور نمایندگان سه گروه (دولت، کارفرمایان و کارگران) در جلسه مورخ ۲۳ اسفند ۱۳۹۹ پس از بحث و بررسی راجع به تعیین حداقل مزد سال ۱۴۰۰ در اجرای ماده ۴۱ قانون کار با در نظر گرفتن مصالح کارگران در انطباق هرچه بیشتر میزان درآمد آنان با سطح معیشت و همچنین با توجه به مقتضیات بنگاه‌های تولیدی و کارفرمایان و شرایط اقتصادی جامعه موارد زیر را به اجماع و اتفاق آرا مورد تصویب قرار داد. حداقل حقوق سال ۱۴۰۰ با افزایش ۳۹ درصدی و با احتساب تمام مزایای مزدی چیزی حدود ۴ میلیون تومان است. این در حالی است که این افزایش در سال ۹۹ برابر با ۱۵ درصد بود و طی مصوبه مجلس حداقل پرداختی به کارکنان و بازنشستگان ۲.۸ میلیون تومان تعیین شد.
افزایش۸۰۰هزارتومانی حقوق کارگران
به مزد شغل تمـامي كـارگران از ابتـداي سـال 1400 روزانـه 26 درصـد (بـه نسـبت آخـرين مـزد شـغل آنـان در سـال 1399) به اضافه روزانه 82785 ريال اضافه می‌شود. به عبارت ديگر: مزد شغل روزانه در سال 1400 برابر است با 82785 + 26/1 ×آخرين مزد شغل روزانه در سال 1399.
تبصره 1: با توجه به تكليف مقرر در تبصـره بنـد يـك بخشـنامه، چنانچـه مـزد شـغل حاصـل از اعمـال افزايشـات فـوق الذكر كمتر از 885165 ريال در روز شود، مبلغ 885165 ريال ملاك خواهد بود.
تبصره 2: به ساير عناصري كه بـر طبـق دسـتورالعمل اجرايـي طـرح هـاي طبقـه بنـدي يـا عـرف و رويـه كارگـاه جـزء مزد تلقي شده و تا پايان سـال 1399 برقـرار گرديـده‌انـد (عـلاوه بـر افزايشـي كـه بـر روي مـزد شـغل هـا ايجـاد مـي شود) بايستي از اول سال 1400 معـادل26 درصـد اضـافه شـود از قبيـل مـزد رتبـه، حـق پسـت، مزايـاي سـختي كـار، مزاياي ماندگار پست، مزد سنوات گذشته (تا پايان سال 1399) و نظاير آن ها.
تبصره 3: هم چنين در اجراي بنـد 1 بخشـنامه، ضـرايب جـداول مـزدي طـرح هـاي طبقـه بنـدي مشـاغل معـادل 26 درصد نسبت به ضرايب سال گذشته (سال 1399) از ابتداي سال 1400 افزايش خواهد يافت.
ضمناً ضـرايب مـذكور مـلاك تعيـين مـزد رتبـه، مزايـاي حـق پسـت، مزايـاي سـختي كـار، مزايـاي مانـدگاري و غيـره (براي کارگاه‌هایی که دارای چنین مزايـايي طبـق طـرح طبقـه‌بنـدي مشـاغل مـي‌باشـند) در سـال 1400 خواهـد بود.
حداقل حقوق ۸ ساعت قانون کار در سال 1401 چه میزان خواهد بود؟
بر اساس اعلام رئیس کمیته اقتصاد کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی و با توجه به نرخ تورم در سال های گذشته، حداقل حقوق قانون کار، در سال ۱۴۰۱ ، 10% افزایش خواهد داشت. به این ترتیب، حداقل میزان دستمزد روزانه قانون کار برای کارگران در سال ۱۴۰۱، مبلغ 973.497 ریال بوده و در نتیجه، حداقل میزان حقوق قانون کار در سال 1401، نیز مبلغ 29,204,925 ریال خواهد بود. البته لازم به ذکر است که افزایش حقوق صرفا مختص حداقل پایه حقوق وزارت کار نیست و شامل مواردی همچون سنوات، حق مسکن، حق اولاد و بن کارگری هم خواهد شد.
حقوق اداره کار متاهلین به چه صورت است؟
مطابق جدول زیر می‌توانید این اعداد حسابداری حقوق و دستمزد را براساس سابقه شغلی و تعداد فرزندان مشاهده کنید:
